Negatieve gevoelens en emoties

We hebben er allemaal wel eens last van: gevoelens en emoties die we bestempelen als negatief. Waarom ervaren we deze gevoelens zo? Zijn ze eigenlijk wel negatief?

In deze blog lees je meer over deze gevoelens en krijg je inzicht in hoe je er mee om kunt gaan.

Wat zijn emoties?

Een emotie is een reactie van je lichaam op een bepaalde situatie. Een veelgemaakte fout is, denken dat situaties direct leiden tot deze emoties. In de praktijk zul je dit wellicht zo ervaren, maar in werkelijkheid zijn situaties op zichzelf neutraal. Als dit niet zo zou zijn, zou iedereen exact hetzelfde reageren op een situatie en we weten dat dit niet zo is.

De situatie zorgt dus niet voor de emotie. Het is de gedachte die jij hebt bij die situatie die zorgen voor de emotie. Een emotie is dus een reactie van je lichaam op je eigen gedachten.

Hieronder een voorbeeld om aan te geven hoe gedachten emoties veroorzaken:

Je hebt hard geleerd voor een toets, maar wanneer de leraar het cijfer aan je vertelt, raak je teleurgesteld en wordt je neerslachtig. Je hebt keihard geleerd, maar je hebt toch maar een 4 gehaald voor de toets.

De situatie is hier:

Je hebt geleerd voor een toets en het resultaat is een cijfer 4.

Je voelt je waarschijnlijk neerslachtig zoals in het voorbeeld beschreven, maar dit komt niet per se door het halen van die 4. Je denkt waarschijnlijk dingen als:

-         “Ik heb mijn best gedaan en nog lukt het niet. Ik kan het gewoon niet.”

-         “Ik heb een 4 gehaald en nu vinden anderen mij dom.”

-         “Ik wil geen fouten maken en nu heb ik gefaald.”

Deze gedachten zorgen voor je negatieve gevoelens.

Wanneer je bijvoorbeeld het volgende zou denken, zou je jezelf waarschijnlijk heel anders voelen:

-         “Ik heb mijn best gedaan, maar het resultaat is niet wat ik had gewild. Ik ga onderzoeken wat ik beter had kunnen doen en ik ga proberen om de volgende keer een beter cijfer te halen.”

-         “Ik heb alles gedaan wat ik kon, maar het resultaat is niet wat ik had gewild. Dit vak is niet mijn specialiteit, maar ik ben goed in andere onderdelen. Dit slechte cijfer zegt niks over mijn intelligentie in zijn geheel.”

-         “Ik heb een 4 gehaald en ik wil liever geen slechte resultaten halen. Ik weet dat het maken van fouten bij het leren hoort en ik blijf gemotiveerd voor de volgende toetsen.”

Wellicht voelen bovenstaande gedachten wat onnatuurlijk voor je, maar je ziet waarschijnlijk wel dat deze gedachten ervoor zorgen dat je beter voelt dan de eerder beschreven gedachten.

Identificatie

Het voelen van emoties is op zichzelf niet negatief, zelfs al worden ze veroorzaakt door je eigen gedachten. We maken in ons hoofd echter vaak de vergissing dat we de emotie zijn in plaats van dat we de emotie ervaren. Wanneer we een gevoel van boosheid of verdriet ervaren, zeggen we niet tegen onszelf:

“Ik ervaar een gevoel van boosheid.”

We zeggen waarschijnlijk eerder:

“Ik ben boos.” Of “Ik ben verdrietig”

We identificeren ons met onze emoties, terwijl we ze alleen ervaren. Dit levert moeilijkheden op.

Zelfafwijzing

Wanneer we een bepaalde emotie ervaren, is die emoties op zichzelf alleen een boodschap naar jezelf toe. Je reageert ergens op een bepaalde manier op. Wanneer je goed zou luisteren naar de emotie dan zou je erachter kunnen komen op welke gebieden je snel geraakt wordt. Je kunt dan zelf bekijken of je hiermee aan de slag wilt gaan of niet. Wat de meeste mensen echter doen, is bij het ervaren van een emotie, de emotie afwijzen. Dit afwijzen, het niet willen voelen, van de emotie zorgt voor de negatieve ervaring van sommige emoties.

Wat we helaas vaak doen, is dit soort dingen tegen onszelf zeggen:

-         “Ik wil me niet zo voelen.”

-         “Ik mag me niet zo voelen. Anderen hebben het veel zwaarder dan ik.”

-         “Ik mag me niet zo voelen. Ik wil anderen niet tot last zijn.”

We wijzen de emotie af. We willen het niet voelen. Dit brengt ons meteen in de problemen, want we hebben de emotie nog steeds. Combineer dit met de identificatie met de emotie uit de vorige paragraaf en er ontstaat het volgende:

-         We ervaren een gevoel van boosheid

-         We willen ons niet boos voelen

-         We ZIJN nog steeds boos

-         We willen iets niet, maar we zijn het wel

Deze manier van denken, leidt er toe dat we onszelf afwijzen. Dat wat ik nu voel, wat ik nu ben dat wil ik niet. Ik wil dit niet zijn.

Gevolgen voor het gedrag

Je hebt hierboven gelezen over het mechanisme dat zich voltrekt bij het negatief ervaren van emoties. Het ontkennen en niet willen voelen van emoties uit zich in bepaald gedrag dat je waarschijnlijk zult herkennen in jezelf of bij anderen. Hieronder zie je bewust gegeneraliseerde manieren van omgaan met emoties. In de praktijk ligt het uiteraard genuanceerder.

De binnenvetter

De binnenvetter heeft een aantal overtuigingen in zijn systeem:

-         “Ik moet me altijd goed voelen.”

-         “Ik moet anderen niet tot last zijn.”

-         “Ik moet mijn eigen problemen oplossen.”

De combinatie van deze overtuigingen leidt tot het niet delen en tonen van emoties. Deze persoon vindt dat hij niet het recht heeft om bepaalde emoties te ervaren, laat staan te delen.

Hij wil niemand tot last zijn en dus blijft er maar één optie over: alles zelf proberen op te lossen.

De “mooi weer”-speler

Deze manier van omgaan met emoties is gebaseerd op het totaal ontkennen van de emotie. In dit geval kun je twee dingen doen:

-         Doen alsof het probleem er helemaal niet is;

-         Doe alsof het probleem niet bij jou ligt.

 In het volgende kopje lees je over de afschuiver.

“Mooi weer” spelen, betekent dat je jouw roze bril opzet en net doet alsof het allemaal niet zo erg is als het lijkt. Er is eigenlijk niets aan de hand. De emotie die je voelt, ontken je volledig in de hoop dat het dan verdwijnt. Deze tactiek zal je vroeg of laat confronteren met de keiharde realitieit.

De afschuiver

De afschuiver ontkent ook het probleem, maar hij ontkent niet zozeer de aanwezigheid ervan, maar hij ontkent vooral zijn eigen betrokkenheid erbij. Het ligt allemaal niet aan hem en vooral wel aan de rest van de wereld. Hij is slachtoffer en aanklager tegelijkertijd.

De vluchter

Wanneer je emoties die je ervaart niet wilt voelen, zorgt dit voor innerlijke spanning. Je ervaart een gevoel van onrust. Dit gevoel van onrust wil je vervolgens ook liever niet voelen en hierdoor krijg je gevoelens van stress. Wanneer je gaat stressen over je stress zal dat uiteindelijk leiden tot gevoelens van paniek of zelfs wanhoop.

In deze situatie komt er een moment dat je ervaart dat je dit niet zelf meer kunt oplossen. In dat geval is de beste oplossing om hulp vragen. Vraag hulp aan bekenden, mensen die je vertrouwt of aan een deskundige.

De vluchter zal het echter niet zo ver laten komen, want deze persoon is vastberaden om niet te voelen wat hij niet wil voelen. De realiteit is lastig te ontkennen en dus blijft er voor deze persoon maar één oplossing over: vluchten. Vluchtgedrag uit zich op verschillende manieren:

-         Verdoven van de gevoelens met roken, drinken of drugs gebruiken;

-         Vergeten van de gevoelens door afleiding, zoals gamen, stappen en vooral zo weinig mogelijk alleen zijn;

-         Vergeten van de gevoelens door obsessief met anderen of andere zaken bezig te zijn.

Vluchten is een gevaarlijke strategie, omdat je voor een lange tijd het idee kunt hebben dat het werkt. Zeker wanneer je de gevoelens probeert te verdoven met verdovende middelen, dan zal dat waarschijnlijk lukken. Maar hoe lang kun je hier mee doorgaan voordat dit problematisch wordt? Vluchten kan resulteren in destructief gedrag. Ben waakzaam bij jezelf en bij anderen en probeer ze te geven wat ze nodig hebben.

Wat doe je dan wel?

Hoe ga je om met situaties als deze:

-         Je relatie loopt stuk en je voelt je verdrietig.

-         Iemand komt zijn afspraken niet na en je wordt boos.

-         Je hebt iets niet gedaan wat je wel had moeten doen en je voelt je schuldig.

Dit zijn allemaal voorbeelden die we herkennen. Het feit dat je verdriet ervaart wanneer je relatie uit gaat, is op zichzelf heel natuurlijk. Luister naar dit verdriet, voel het volledig en ontken het niet. Wanneer je dit doet, zal het verdriet je vertellen waarom je jezelf zo voelt en leer je jezelf beter kennen. Wanneer je een emotie erkent, zal de kracht ervan ook minder worden.